De geschiedenis van Morra en Lioessens.

Toen de website moarre-ljussens.frl werd opgezet ontstond het idee om de geschiedenis van beide dorpen te gaan beschrijven. Op een gegeven moment maakte ik kennis met Doede Douma en merkte dat hij heel veel informatie heeft. Ik benaderde hem met het idee om samen met enige regelmaat iets te schrijven en al pratende werden we beiden steeds enthousiaster.

Dit is dus de eerste aflevering en wij hopen dat er nog vele zullen komen!

Voor ons was in eerste instantie de grote vraag waarmee te beginnen. We hadden al besloten dat we willekeurig te werk zouden gaan, dus niet chronologisch en ook niet direct de voor de hand liggende dingen te bespreken zoals de kerken of het oude station. Maar wat dan?

Opeens schoot mij te binnen dat ik een oude kaart had gezien waar de huidige Moarsterwei niet op stond. Een mooiere start op de website die de verbondenheid tussen de dorpen symboliseert dan een artikel over de huidige verbindingsweg, leek mij niet mogelijk. Zo gezegd zo gedaan. De archieven werden omgespit op zoek naar de weg.

Voor de huidige bewoners is het haast niet meer mogelijk om de Moarsterwei weg te denken. Zeker voor de inwoners van Lioessens is het een weg waar ze veel gebruik van maken. We kunnen ons nauwelijks voorstellen dat die weg er niet zou zijn. De oude melkfabriek ligt eraan, dus zo lang moet de weg er ook wel zijn.

Hoe zat dat dan vroeger? Was die weg niet nodig? Nee, die weg was niet nodig. Het was immers niet nodig om naar een andere plaats te gaan want elke dorp had zijn eigen voorzieningen en die waren behoorlijk compleet. Bakkers, smeden, groenteboeren, kerken, scholen, enzovoorts, je vond ze in Morra en je vond ze in Lioessens. Je hoefde het eigen dorp niet uit. Mensen uit Morra hadden in Lioessens niets te zoeken en andersom ook niet. Dus was het niet nodig om een korte rechte weg tussen beiden dorpen te hebben. Er zullen ongetwijfeld allerlei smalle paadjes tussen beide dorpen hebben gelopen, er waren nog geen auto’s hooguit een paard en wagen en een koets. Kleinschaligheid was troef, maar net als nu zijn er soms investeringen nodig die niet iedereen zomaar kan doen. Een molen vergde een dermate grote investering dat niet elk dorp die had. In Lioessens stond een graanmolen. Ongeveer op de plek waar nu de Mûnewei uitkomt op de Doarpsstrjitte. Boeren moesten met hun graan naar de molen en bakkers haalden daar hun meel weer vandaan. Het was dus noodzakelijk dat er naar de molen goede wegen liepen. Lioessens was in die tijd ook alleen maar de Doarpsstrjitte en een stukje Reinsleat. Maar die molen was dus zo belangrijk dat die het wegenpatroon voor een deel heeft bepaald. Helaas is de molen op 26 maart 1831 afgebrand en later weer opgebouwd bij Ropta. Economisch gezien was het dus belangrijker om een weg naar de molen te hebben dan een weg naar het dorp.

Maar hoe zit het dan met de Moarsterwei? Precies is het allemaal niet meer te achterhalen. Er zal ongetwijfeld een kleipaadje of iets dergelijks geweest zijn. We hebben wel gevonden dat vanaf  1852 gewerkt is aan een groot aantal wegen in Noord-Oost Friesland. Onder andere de weg vanaf de Hearrewei door Morra tot in Lioessens is toen aangelegd. Dat betrof toen een grindweg en dat was vaak de vervanging van een kleiweg. Hoeveel de weg toen gekost heeft werd niet duidelijk uit de gevonden stukken. Er wordt alleen een totaalbedrag genoemd van Fl 169.000 genoemd. Guldens dus! Dit geld was voor de weg van Dokkum via Oostrum, Ee en Engwierum naar de zeesluis; de weg van Dokkum langs Wetzens, door Metslawier, langs Ropta en Morra naar Anjum; van Metslawier naar Ee; van Wetzens naar Niawier, door Oosternijkerk en dan via de Langgrousterwei naar Peasens. De Moarsterwei is dus ontstaan in de tijd dat in deze regio de wegen voor het eerst verhard werden met grind. Voor zover we na hebben kunnen gaan ligt de weg nog steeds op hetzelfde tracé als toen.

Op de website topotijdreis.nl kan iedereen zelf zien hoe het wegennet de afgelopen ruime 150 jaar is veranderd.

Heeft u vragen of opmerkingen? We horen ze graag. Mailt u naar de redactie van de website.

Doede Douma en Feike van der Zee